རྩོམ་སྒྲིག་པ་གདོང་མཁན། ལགས་ཀྱི་རྩོམ་ཡོངས།

འདི་ཟླ་བའི་སྤྱི་ཚེས ༡༢ ཉིན་ལ་དཔལ་ས་སྐྱའི་༧སྐྱབས་རྗེ་འཁོན་གདུང་ཨ་སངྒ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་༧སྐྱབས་མགོན་༧ ས་སྐྱ་༧གོང་མ་ཁྲི་འཛིན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་བདག་མོ་སྐུ་ཞབས་མཁའ་འགྲོ་མ་སྐལ་ལྡན་མཆོག་རྣམ་པ་གཉིས་གསེར་ཞལ་ལྷན་འཛོམས་ཐོག་ཞལ་དྲོ་བའི་བཀའ་མོལ་ལྷུག་པོར་གནང་འདུག འདི་ཟླ་བའི་སྤྱི་ཚེས ༡༢ ཉིན་ལ་དཔལ་ས་སྐྱའི་༧སྐྱབས་རྗེ་འཁོན་གདུང་ཨ་སངྒ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་༧སྐྱབས་མགོན་༧ ས་སྐྱ་༧གོང་མ་ཁྲི་འཛིན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་བདག དེ་ལས་མང་་་

ཁ་སྔོན་ས་པན་གླེང་ཚོམས་ཆེན་མོའི་དྲྭ་ཚིགས་སུ་མཁས་དབང་བརྒྱད་ཙམ་གདན་ཞུ་ལྟར་འཆད་ཁྲིད་གནང་འདུག ད་རན་རྒྱུན་ལས་ཚོགས་པས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་གདན་ཞུས་མཁས་དབང་རྣམ་པའི་ངོ་སྤྲོད་དང་བརྗོད་བྱ་ཁག ༡༽ འཆད་ཁྲིད་པ། མཁན་པོ་འཆི་མེད་ཚེ་རིང་། བརྗོད་བྱ། མངོན་དགའི་བཞི་མཆོད་དང་འབྲེལ་བའི་དུས་ཆེན་ཁག་བརྩི་སྲུང་གི་དགེ་མཚན། ༢༽ འཆད་ཁྲིད་པ། དགེན་བསོད་ནམས་ལྷུན་འགྲུབ། བརྗོད་བྱ། གདམས་ངག་ཞེན་པ་བཞི་བྲལ། ༣༽ འཆད་ཁྲིད་པ། མཁན་པོ་རབ་བརྟན་དགེ་ལེགས་ཕུན་ཚོགས། དེ་ལས་མང་་་

རྒྱལ་ཀུན་མཁྱེན་རབ་གཅིག་བསྡུས་འཇམ་པའི་དབྱངས།།ངུར་སྨྲིག་གར་གྱི་རོལ་བའི་ས་པཎ་དང་།།ཚོགས་གཉིས་དངོས་གྲུབ་སྩོལ་མཛད་རྩ་བླ་མཆོག།
༧ སྐྱབས་གནས་དབྱེར་མེད་ཞབས་ཀྱི་པདྨོར་འདུད།།ཐར་འདོད་བློ་གསལ་ཚུལ་མཐུན་དོན་གཉེར་ཅན།།བཤད་སྒྲུབ་ཟུང་དུ་འཇུག་པའི་གདམས་པ་བགྱིས།།
མཚན་ལྡན་བཤེས་གཉེན་ཡང་དག་བསྟེན་པ་དང་།།ཆོས་མཐུན་གྲོགས་ཀྱིས་བསྐྱངས་པའི་ལས་ལ་འབོད།།གཞུང་ལུགས་ཀུན་ལ་ཐོས་བསམ་བྱས་པའི་དོན།།
རང་གཞན་གཉིས་ཕན་དོན་ལ་འཇུག་པ་དང་།།ཉམས་ལེན་གནས་ལ་ཅུང་ཟད་བགྱི་བའི་ཚུལ།།ལེགས་ དེ་ལས་མང་་་

རང་ཕྱོགས་སུ་ལྷག་ཏུ་ཆགས་པ་དང་། གཞན་ཕྱོགས་ལ་ལྷག་ཏུ་སྡང་བའི་གཞི་རྩའི་བསམ་བློ་འཆར་སྒོ་དེ་ཉིད་ཤེས་རབ་ཀྱི་བློ་རིག་ཡིན་ལུགས་ཀྱི་བློ་ཡིས་ཕར་གཞག་འཇོག་མ་གཏོགས་ཡུལ་རང་ངོས་ན་ཡེ་ནས་མི་གྲུབ་པའི་འཆར་སྣང་ཡོད་ཚད་མ་དང་གཅེས་འཛིན་ངེས་རྟོགས་ལས་མ་འདས་པར་འདོད་པའི་དགེ་བཤེས་མིང་ཅན་ཟུང་དང། སྙན་ངག་པ་ཟུང་གིས་མགྲིན་ངག་ལས་བྱུང་བའི་ཐལ་སྒྲ་དེ་ལྟར་སྣང་གི་བརྒལ་བརྟག་དང་ཡུལ་ཅན་རྟོག་པའི་སྣང་ཚུལ་འདིར་བདེན་སྒྲུབ་འཚོལ་རྟོགས་ཀྱིས་ དེ་ལས་མང་་་

དེང་སང་ཚན་རྩལ་རིག་པའི་ལག་རྩལ་ཤུགས་ཆེར་འཕེལ་བའི་རླབས་རྒྱུན་དར་ཁྱབ་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་འགྲོགས་ནས་མི་རྣམས་རང་བཞིན་གྱི་ཉེར་སྤྱོད་ཐབས་ཅད་དེང་རབས་ཀྱི་འཕྲུལ་ཆས་དབང་དུ་སོང་ཟིན། དེ་བཞིན་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་སུ་སོང་བ་དང་ལོངས་སྤྱོད་དར་བ་ཕྱིན་པས་རྐྱེན། ཞི་ལྷོད་དང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་རང་བཞིན་མ་ཚོར་བ་དང་། ཡིད་ཆེས་རྟེན་ས་དང་ཕུགས་བསམ་སྙེག་པའི་རེ་བ། བླང་དོར་གྱི་བློ་མིག རང་གཞན་གྱི་གཅེས་པ་འོས་པའི་བརྩེ་དུང་། ཕན་ཚུན་བྱམས་བརྩེའི་བསམ་ དེ་ལས་མང་་་

རྣོ་བའི་རིགས་ལམ་གྱིས་དགག་བཞག་མེད་ཅིང་།།དགོས་པའི་བཀའ་ལུང་གི་རྒྱབ་ལྗོངས་མེད་པ། །རྒན་པོའི་ཨུ་ཚུགས་ཀྱི་འཆལ་གཏམ་དེ་ཚོ། །དཔྱོད་ལྡན་མཁས་པ་ཡི་རྣ་བར་མི་འགྲོ། །འགལ་འདུ་ཕྱོགས་ཞེན་གྱིས་རང་རྒྱུད་ཕྱུག་ཅིང་། །བཀའ་བསྟན་དགོངས་དོན་དག་རྒྱབ་ཏུ་གཡུགས་ཏེ། །བཟའ་ཟླ་མ་ནིང་གིས་མཐའ་ནས་བསྐོར་བའི། །རྒན་པོའི་གཏམ་ཉོག་ལ་ཡིད་རྟོན་དཀའ་འོ། །ཤ་དང་རུས་པ་ལ་ཆགས་ཞེན་བདོག་ན། །རང་སྡེའི་སྲོག་འཛིན་གྱི་དགེ་སྦྱོང་དག་ལ། །
དྲིན་ལན་ལོག་འཇལ་གྱིས་ངོ་ཚའི་གཏམ་དེ། །སྨྲ་ དེ་ལས་མང་་་

སྤྱི་ལོ་《2018》སྟེ་བོད་རབ་བྱུང་བཅུ་བདུན་པའི་གསེར་འཕྱང་མེ་བྱ་ལོ་ནས་ཡར་བརྩིས་པའི་སྤྱི་ལོ་《1182》སྟེ་བོད་རབ་བྱུང་གསུམ་པའི་ཆུ་ཕོ་སྟག་གི་དཔྱིད་ཟླ་ར་བའི་ཉི་ཤུ་དྲུག་ལ། སྐྱེ་ཕྲེང་དུ་མ་ལ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱིས་རྒྱུད་སྦྱངས་ཏེ། རྒྱལ་དང་རྒྱལ་སྲས་ཀྱི་བཀའ་བསྲུངས་ཤིང་། འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་གི་དོན་མཛད་མྱོང་བའི་བུ་ཆུང་ཞིག་བོད་ཀྱི་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་ལྟེ་བ་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱའི་ཉེ་འགྲམ་དུ་སྐུ་བལྟམས། ཉིན་དེར་ལུང་པ་ཆུང་ཆུང་ དེ་ལས་མང་་་

པར་རིས་ཁག་འདིའི་ཡོང་ཁུངས་ནི་《Les Grottes de Touen-houang》（ཏུན་ཧོང་བྲག་ཕུག）ཞེས་པ་ཡིན་ཞིང་། ཧྥ་རན་སིའི་རྒྱ་རིག་པ་མཁས་ཅན་ཕོར་ཞི་ཧོ་（Paul Pelliot）ཡིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས་པ་རེད།　དེབ་དེར་ཁྱོན་བམ་པོ་དྲུག་ཡོད་ཅིང་། ནང་དོན་ནི་1908 ལོར་ཕོར་ཞི་ཧོ་དང་རྟོག་ཞིབ་ཚོགས་པ་ཤིན་ཅང་ནས་ཏུན་ཧོང་དུ་ཡོང་སྟེ་བླངས་པའི་མོ་ཀའོ་བྲག་ཕུག་(སངས་རྒྱས་སྟོང་གི་བྲག་ཕུག)གི་ཕྱི་ལྗོངས་དང་བྲག་ཕུག་（ ཧ་ལམ་༡༨༢）གི་ཚོན་ལྡན་འཇིམ་བཟོ་ དེ་ལས་མང་་་

དེ་ཡང་བོད་ཁ་བ་ཅན་གྱི་ཡུལ་ན་སྟོད་དུ་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་དང་བར་ན་དབུས་གཙང་རུ་བཞི། སྨད་ན་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་སོགས་ཆགས་པའི་གནས་ན་རིགས་དང་རྣམ་པ་མི་མཚུངས་པའི་གོམས་སྲོལ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད་དེ། ལྷག་པར་དུ་ལོ་སར་སྟངས་ལ་རིགས་དང་རིམ་པ་བགྲངས་ལས་འདས་པ་ཞིག་འདུག་པས། དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་གླེང་བའི་ངེས་པ་མ་མཆིས་ལ། འདིར་མདོ་སྨད་ཡུལ་གྱི་ཁྲི་ཀ་དང་མང་རྫོང་། འབའ་རྫོང་སོགས་ས་ཁུལ་འགས་ཤས་ཤིག་གི་ལོ་སར་སྟངས་ཕྱོགས་ དེ་ལས་མང་་་

ཁ་རྩང་དེ་རིང་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་པ་ངོར་ཨེ་ཝཾ་ཆོས་སྡེ་གདན་ཆེན་མོའི་དཔོན་སློབ་དྲུག་ཅུ་ཞེས་པའི་སྒྲུབ་མཆོད་ཆེན་མོ་ཚོགས་དང་འཚོགས་མུས་རེད། དེ་ཡང་དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱ་ངོར་ཨེ་ཝཾ་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གི་དཔོན་སློབ་དྲུག་ཅུ་ཞེས་པ་འདི་ནི་ཡི་དམ་དཔལ་རྡོ་རྗེ་འཇིགས་བྱེད་ལ་བསྟེན་པའི་སྒྲུབ་ཐབས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གཏོར་འཕེན་གནང་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། སྒྲུབ་མཆོད་འདི་ནི་ངོར་ལུགས་ཐུན་མིན་གྱི་གདངས་དབྱངས་དང་། རྔ་རོལ། མཉམ་སྒྲོག་དུང་དང་རྒྱ་གླིང་། མདོར་ན་འབུད དེ་ལས་མང་་་