རྩོམ་པ་པོ། སྙན་བཟང་པ་ཀུན་བཟང་རྒྱལ།
[ནང་དོན་གཙོ་བོ] དཔྱད་རྩོམ་འདིའི་ནང་དུ་རླུང་རྟའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཐོག་མའི་མཚོན་དོན་དངོས་ནི་བླ་ཡིན་ལ། རུས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་ཕན་ཚུན་གྱི་རྩོད་གླེང་དང་གཅིག་ཁོངས་བདག་དབང་ལ་བརྟེན་པའི་བྱ་རིམ་ཁྲོད་བླ་རྟེན་སྲོག་ཆགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་རླུང་རྟའི་རི་མོ་བྱུང་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་འགྱུར་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བརྗོད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་རླུང་རྟའི་མཚོན་དོན་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ཚུལ་སྐོར་ལ་དཔྱད་ཞིབ་བྱས་ཡོད།
[བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ] བླ་རྟེན་སྲོག་ཆགས། རླུང་རྟ། དགྲ་བླ། ཆོས་ལུགས། དར་ལྕོག མཚོན་དོན། འཕེལ་འགྱུར།
གླེང་གཞི།
རླུང་རྟའི་བྱེད་སྒོ་ནི་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་དམངས་སྲོལ་རིགས་ཤིག་ཡིན་ཏེ། རི་བོ་ཆེན་པོའི་རྩེ་དང་ཆུ་བོ་ཆེན་པོའི་འགྲམ། ཉག་ག་ཆེན་པོའི་དཀྱིལ་སོགས་སུ་དར་ཤིང་ངམ་དར་ལྡིང་ལ་རླུང་རྟའི་དར་ལྕོག་སྒྲོག་པ་དང་། དུད་ཁྱིམ་སོ་སོའི་ཁང་སྟེང་དུའང་དར་ལྕོག་བསྒྲེངས་ཡོད་པས་དར་ལྕོག་ཡོད་པའི་གྲོང་སྡེ་དང་། རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་མཐོང་ན་ས་དེ་ནི་བོད་ཡུལ་དང་ཡང་ན་བོད་མི་ཡོད་པ་ཁ་ཚོད་བཅད་ཆོག་པ་ཞིག་དང་། ལྷ་གཉན་གཞི་བདག་ལ་བསང་ཕུད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་དུ་རླུང་རྟ་མཁའ་ལ་སྤུར་བ་ནི་དེར་འབྲེལ་གྱི་ཆོ་ག་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་བ་མ་ཟད། ལམ་འགྲོ་བ་རྣམས་ཉག་ག་མཐོ་སར་བརྒྱུད་འགྲོ་དུས་རྒྱུ་ཤོག་བུའི་སྟེང་དཔར་པའི་རླུང་རྟ་མཁའ་ལ་སྤུར་བ་ནི་བོད་མིའི་གོམས་གཤིས་སུ་ཆགས་ཡོད། དེང་སྐབས་བོད་པ་མང་ཆེ་བས་ཕྱི་དངོས་པོའི་ཆ་རྐྱེན་དང་བསྟུན་ནས་ཟམ་པ་ཆེ་ཆུང་དང་། གནས་རི། དགོན་པའི་ཉེ་འཁོར་སོགས་ལ་དར་རས་ཁ་དོག་སྣ་ལྔའི་རླུང་དར་སྣ་ཚོགས་འཕྱར་བཞིན་ཡོད་པ་དེས། བོད་ཡུལ་འདིར་ལྗོངས་རྒྱུར་ཕེབས་པའི་སྐུ་མགྲོན་རྣམས་ལ་མཛེས་ཆོས་ཀྱི་སྤྲོ་སྣང་གསར་བ་ཞིག་ངམ་ཤུགས་སུ་སྟེར་གྱིན་ཡོད་པས། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཚོས་རླུང་རྟ་ནི་བོད་མིའི་འཚོ་གནས་ཀྱི་བཞུར་རྒྱུན་དང་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་བའི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་མཐོང་ནས། དེའི་བྱུང་བརྗོད་ཐད་ལ་དཔྱད་ཞིབ་དང་བཞེད་དགོངས་མི་འདྲ་བའི་མཐའ་སྡོམ་འགའི་རང་ལུགས་བཀོད་ཡོད་པ་ལས། རྩ་བ་བོད་དང་གྱེས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཞིང་ས་གཞན་ལ་ཕུགས་འདེད་བྱེད་པ་ནི། རྒྱ་ནག་པའི་འདས་མཆོད་ཀྱི་ཆོ་ག་སྒྲུབ་དུས་ཤོག་རྟ་བཟོས་ནས་ཚེ་འདས་ལ་རྫོང་བ་བྱེད་པའི་དམངས་སྲོལ་དེ་ལས་བྱུང་བར་འདོད་པ་དང་། ཁ་ཅིག་གིས་རླུང་རྟ་ནི་ཀུང་ཙེ་འཕྲུལ་རྒྱལ་གྱིས་གསར་གཏོད་གནང་བ་དང་། ཀོང་ཙེ་འཕྲུལ་རྒྱལ་ཞེས་པ་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་བཀོད་དེ་རླུང་རྟའི་ཤེས་རིག་གི་ཁུངས་རྒྱ་ནག་ལ་གཏུགས་ཅི་ཐུབ་བྱས་ཡོད་ནའང་། སྔ་མའི་དགོངས་པ་དེའི་མཐའ་དཔྱད་ལ་རྟ་མཆོག་གི་གཟུགས་རིས་ཁོ་ནས་གྲུབ་མི་ནུས་ཏེ། ཆོ་ག་དེར་ཁང་བཟང་དང་སེམས་ཅན་གཞན་གྱི་འདྲ་གཟུགས་མང་པོ་བཟོས་ནས་འདས་རྫོང་བྱེད་པ་དེ་དག་དང་། དེ་མིན་མི་རིགས་གཞན་ནའང་སྒོ་ཕྱུགས་ལས་རྟ་མཆོག་ལ་བརྩི་མཐོང་བྱེད་པའི་རིག་གནས་དར་ཆེ་བ་རྣམས་དང་། རང་རྒྱལ་གྱི་ལི་སུའུ་རིགས་（傈僳族）ཀྱི་གྲི་སྐས་དུས་སྟོན་（刀杆节）ཞེས་མཐོ་ལ་རྨི་19.6ཡོད་པའི་གྲི་སྐས་ལ་རྐང་རྗེན་དུ་འགོ་བ་དང་ཚ་རླབས་ཏུའུ་གྲངས་300ཡོད་པའི་མེ་ཕུང་ནང་རྐང་རྗེན་དུ་མཆོང་བའི་དམངས་སྲོལ་དེ་ནའང་། དུས་སྟོན་དུ་ཞུགས་མཁན་ཕོ་མོ་གཉིས་ཀྱི་རྒྱབ་ལ་“甲马”ཞེས་རས་དཀར་པོ་ཁ་གང་གྲུ་བཞི་མ་ཞིག་གི་སྟེང་དུ་མདའ་གསུམ་རྒྱབ་ལ་ཁུར་པའི་རྟ་མཆོག་གི་རི་མོ་ཡོད་པ་ཞིག་འདོགས་པ་ནི། དུས་སྟོན་དེར་འཇུག་པའི་ཡིད་ཆེས་དང་སྤོབས་པའི་མཚོན་དོན་ཡིན་པར་བཤད་པའང་རྟ་མཆོག་གི་གཟུགས་རིས་ཡིན་པས་རླུང་རྟའི་སྒྲུབ་བཤད་དུ་བཀོད་ན་བུ་གཅིག་ལ་ཕ་བརྒྱ་ཡོད་པའི་དཔེ་རུ་སོང་བ་མ་ཡིན་ནམ།
ཕྱི་མའི་མཐའ་དཔྱད་ལ་ཀོང་ཙེ་འཕྲུལ་རྒྱལ་ཞེས་པ་ནི་རྩིས་དང་ས་དཔྱད་སོགས་ལ་མཁས་པའི་སྔོན་བྱོན་མཁས་དབང་ཚད་མར་འཛིན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཀུན་ལ་གྲགས་ནའང་། སྔར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་གཞུང་རྣམས་སུ་ལ་ལས་རྒྱ་ནག་གི་ཡིན་ཚུལ་སོགས་བཤད་ཡོད་པ་ནི་ཀོང་ཙེ་དང་ཁུང་ཙི་ཞེས་མིང་གི་སྒྲ་ཉེ་བ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བཀོད་པ་ལས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུངས་ལུང་ཐུབ་པ་ཞིག་མེད་པ་འདྲ། ཀོང་ཙེ་འཕྲུལ་རྒྱལ་ནི་མི་མཇེད་འཇིག་རྟེན་གྱི་ལྷོ་ཕྱོགས་གནའ་སྔ་མོར་ཞང་ཞུང་ཞེས་བྱ་བ་དང་ད་ལྟ་བོད་ཀྱི་ཁོངས་སུ་འདུ་བ། བོན་ཀྱི་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་ཀྱི་དུས་སུ་འཁྲུངས་ཤིང་འགྲོ་དོན་རྒྱ་ཆེར་མཛད་པའི་མཁས་པ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གི་ཡབ་ཡུམ་དང་མཛད་འཕྲིན་བཅས་ཞིབ་མོར་《མདོ་དྲི་མེད་གཟི་བརྗིད་》དང་《མདོ་གཟེར་མིག་》སོགས་བོན་གཞུང་ན་གསུངས་ཡོད་པ་དེའོ། །
གཞན་ཡང་རྒྱ་གར་དང་བལ་བོའི་ས་ཆར་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་（སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་268－232）ཀྱི་སྐུ་དུས་སུ་བཟོས་པའི་རྡོའི་ཀ་བ་འགའ་ཞིག་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་དེར། ཀ་བའི་སྟེང་དུ་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱི་བཀའ་ཡིག་བརྐོས་ཡོད་པར་མ་ཟད། ད་དུང་གླང་ཆེན་དང་། རྟ། བ་གླང་། སེང་གེ་བཅས་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་བཞི་བརྐོས་ཡོད་པ་དང་། སྲོག་ཆགས་དེ་བཞི་ནི་ཕྱོགས་བཞིའི་རྒྱལ་ཕྲན་གྱི་མཚོན་བྱེད་ཡིན་ཞིང་བོད་ཀྱི་རླུང་རྟའི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱང་དེ་ཡིན་ཞེས་ཕུགས་འདེད་བྱེད་པ་ནི། སྲོག་ཆགས་བཞི་བོ་དེའི་རི་མོ་རླུང་རྟ་སྡེ་བཞི་དང་འདྲ་བ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་བཤད་པ་ཡིན་ཡང་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མི་འགྲོ་སྟེ། དེ་དང་ཕྱོགས་འདྲ་བ་མི་ལའི་གསུང་མགུར་མཛོད་ནག་མ་ལས། དེར་དེ་ནུབ་མི་ལའི་རྨི་ལམ་དུ་ཕྱོགས་བཞིར་ཀ་བ་ཆེན་པོ་བཞི་བཙུགས། དེ་རྣམས་ཀྱི་སྟེང་དུ་སེང་གེ་མཆོང་བ་དང་། སྟག་མོ་ངར་བ་དང་། ཁྱུང་ཆེན་འཕུར་བ་དང་། རྒོད་པོ་ལྡིང་བ་རྣམས་བྱུང་སྟེ། ཞེས་པའི་རྨི་ལམ་གྱི་དོན་ནི་མར་བ་ལོ་ཙཱ་བའི་ཐུགས་སྲས་བུ་ཆེན་བཞི་ཡིས་བཀའ་གདམས་པའི་གྲུབ་མཐའ་སྤེལ་ཞིང་རྒྱས་པའི་བརྡ་མཐོང་བ་རྣམ་ཐར་དུ་གསུངས་པའང་རླུང་རྟ་སྡེ་བཞི་དང་འདྲ་བའི་སྲོག་ཆགས་བཞི་ཡོད་པས་སོ། དེའི་ཕྱིར་ཕྱོགས་ཙམ་འདྲ་བ་ཀུན་ལ་ཡོད། ཐམས་ཅད་འདྲ་བ་གཅིག་ཀྱང་མེད་ཅེས་པའི་དཔེ་ལྟར་རླུང་རྟ་སྡེ་བཞིའི་རི་མོ་དང་དེའི་མཚོན་དོན་གྱི་རིག་གནས་ལ་དཔྱད་ཞིབ་མི་བྱེད་པར་རི་མོའི་འདྲ་གཟུགས་ཙམ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་བཤད་ན་དོན་དངོས་ལ་གསལ་ཁ་འབྱིན་མི་ནུས་པས། ཡ་ཐོག་བོད་མིའི་བསམ་བློ་དང་རིག་གནས་ལས་བླངས་ཏེ་རླུང་རྟའི་ཤེས་རིག་གི་བྱུང་འཕེལ་སྐོར་གླེང་བར་འདོད་པ་ལ།
དང་པོ། རླུང་རྟའི་རིག་གནས་་ཀྱི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས།
རླུང་རྟའི་རི་མོ་ནི་དབུས་སུ་རྟ་མཆོག་དང་། སྟོད་ཟུར་གཉིས་ན་ཁྱུང་དང་འབྲུག སྨད་ཟུར་གཉིས་ན་སྟག་དང་སེང་གེའི་གཟུགས་རིས་བྲིས་ཡོད། གཟུགས་རིས་དེ་དག་གི་མཚོན་དོན་དངོས་ནི་བླ་ཡིན་ལ། བླ་ཞེས་པའི་རིག་གནས་འདི་ལ་དབྱིན་ཇིའི་སྐད་དུ་totemདང་རྒྱ་ནག་སྐད་དུ་图腾文化ཞེས་བརྗོད་ཀྱིན་ཡོད། བོད་རིག་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་བླ་ཞེས་པའི་ངོས་འཛིན་སྟངས་ལ་（བླ་ནི་རྩ་རླུང་གི་ཐིག་ལེའི་དྭངས་མ་ཞིག་ལ་འདོད་པ་དང་། ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་ལ་འདོད་པ། ཀུན་གཞིའི་རྣམ་ཤེས་སྟེང་གི་བག་ཆགས་ལ་འདོད་པ་སོགས་ ）བཞེད་ཚུལ་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་ནའང་། གསང་ལུང་ལས། བླ་ནི་སྲོག་གི་རྗེས་འགྲོ་བྱེད། ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་བླ་ནི་གང་ཟག་གི་སྲོག་དང་། ཚེ་དང་། རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་བརྟེན་གྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པའི་འདུ་བྱེད་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། གལ་སྲིད་བླ་འཁྱམས་པ་བྱུང་ན་གང་ཟག་རང་ཉིད་ལ་ན་ཚ་དང་གོད་ཆགས་ཡོང་བས་ནམ་རྒྱུན་བླ་རྟེན་གསོ་བ་དང་། བླ་གཡུ་འདོགས་པ་སོགས་བླ་ལུས་ལ་གནས་པའི་ཆོ་ག་མང་པོ་བྱེད་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར། བླ་ནི་གང་ཟག་གི་རྒྱུད་ལ་གནས་ཤིང་། བག་ཆགས་དང་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་དང་སྡོང་ནས་བྱ་བ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་པར་འདོད་པ་དང་། དེ་ཉིད་ཕྱི་ཡི་རི་བྲག་མཚོ་ཤིང་དང་། རྟ་གཡག་ལུག་ལ་སོགས་པའི་རྟེན་རྣམས་ལ་རག་ལས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པས། གང་ཟག་ཞིག་གི་བླ་རྟེན་བཤིག་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་ཆ་བྱུང་ན་གང་ཟག་དེ་ཉིད་ལ་ན་ཚ་དང་། ཤི་ཆད་ཡོང་བ་མ་ཟད་གང་ཟག་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཕ་མ་སྤུན་མཆེད་སོགས་ལའང་མི་བདེ་བ་འོང་བར་བཤད། དེས་ན་བླ་ནི་གང་ཟག་གི་རྒྱུད་ཁོ་ན་ལ་གནས་པ་མ་ཡིན་པར་ཕྱི་ཡི་རྟེན་སྣ་ཚོགས་དང་འབྲེལ་ཞིང་བརྟེན་ནས་གནས་ཡོད་སྟབས་ཕྱི་ཡི་བླ་རྟེན་ཡང་མི་འདྲ་བ་དུ་མ་ཞིག་ཡོད་པ་དང་། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ལས་མཐོང་བ་ལྟར་ན། བླ་གནས་དང་བླ་རྟེན་ཞེས་འབྲི་ལུགས་གཉིས་ཡོད་ལ། བླ་གནས་དང་བླ་རྟེན་ཞེས་མཐའི་ཡི་གེ་གནས་དང་རྟེན་གཉིས་དོན་གཅིག་ཏུ་གོ་བ་ཞིག་དང་། བླ་གནས་ཞེས་པའི་བླ་དེ་གང་ཟག་གི་ལུས་ལ་གནས་པ་（ལུས་ཀྱི་ཆ་གཅིག་ཁོ་ནར་གནས་པ་མ་ཡིན་པར་ཉིན་རེ་བཞིན་གནས་བརྗེ་ནས་འགྲོ་ཚུལ་སྨན་འབུམ་དཀར་བོ་ལས་གསུངས་ཡོད།）དང་། བླ་རྟེན་ཞེས་པའི་བླ་ནི་ཕྱི་དངོས་པོའི་རྟེན་རི་བྲག་རྟ་གཡག་སོགས་ལ་འཁོར་ཞིང་བརྟེན་པ་བཅས་སོ་སོར་འདོད་པ་གཉིས་ཡོད། རང་ལུགས་ལ་གནས་དང་རྟེན་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ནི་གནས་གཞི་དང་རྟེན་གཞི་ཞེས་པའི་དོན་དེ་གནས་དང་རྟེན་སའི་ཡུལ་ལ་གོ་བའི་སྔ་མ་ལྟར་འདོད། བླ་ནི་རི་བྲག་རྟ་གཡག་སོགས་ཕྱིའི་རྟེན་ལ་རག་ལས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་ཚུལ་ནི། གདོད་མའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་གི་འཚོ་གནས་དང་འཚམས་པའི་ས་ཁོངས་ཞིག་བདག་ཏུ་བཟུང་སྟེ་ཡུན་རིང་དུ་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་པ་ན། འཚོ་བར་འགྱུར་ལྡོག་དང་ནད་ཡམས་་བར་བགེགས་ཀྱི་རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཅུང་ཞིག་བྲལ་ཚེ། དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ནི་རི་མཐོ་ལ་ཆུ་གཙང་བ། དེ་རུ་རྒྱུ་བའི་སྲོག་ཆགས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་རྟ་གཡག་སོགས་རང་གི་འཚོ་གནས་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བའི་དངོས་པོ་དག་གི་མཐུ་དང་ནུས་པར་དགོངས་ནས། དེ་དག་ལ་མི་སེམས་ཀྱི་འཁྲི་བ་ལྷག་པར་ཆེ་ཞིང་ནམ་རྒྱུན་སེམས་ཀྱང་དེ་ལ་ཆགས་ཤིང་འཁོར་བས་ན་བླ་བཅོལ་ཞིང་། ཇི་སྲིད་བླ་གནས་དེ་མ་འཇིག་བར་དུ་བླ་ཡང་མི་འཇིག་ལ། བླ་དེ་མ་འཇིག་བར་དུ་སྐྱེས་བུའི་སྲོག་ཀྱང་འགག་པར་མི་འགྱུར་བའི་འདུ་ཤེས་ལས་བླ་རི་དང་། བླ་མཚོ། བླ་ཤིང་། བླ་གཡུ། བླ་གཡག བླ་འབྲོང་། བླ་བྱ་སོགས་བླ་གནས་སྣ་ཚོགས་ཞིག་བྱུང་ཡོད། བླར་དད་པའི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་བྱུང་བ་ནས་མི་སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་རྒྱལ་བོ་སོགས་གྲགས་ཅན་སྐྱེ་བོར་བླ་གནས་ཡོད་པ་ནི། 《ཏུན་ཧོང་གཏེར་ཡིག་》ལས། “འུང་ནས་ལོ་ངམ་གྱིས་གླང་པོ་བརྒྱའ་ལ། གསེར་གྱི་མདུང་རྩེ་ཉིས་བརྒྱའ་རྭ་ལ་བཏགས་ཏེ། རྒྱབ་དུ་ཐལ་བཀལ་ནས། གླང་ནང་འཐབ་སྟེ། ཐལ་བ་གཐོར་ནས། དེའི་ནང་དུ་ལོ་ངམ་གྱིས་བརྒལ་ཏོ། བཙན་པོ་དྲི་གུམ་ལྡེ་བླ་གུང་རྒྱལ་གྱིས་གནམ་དུ་དྲངས་ན། ལོ་ངམ་གྱིས་མཆན་ནས་སྤྲེའུ་ཕྱུང་བས། ལྡེ་བླ་གུང་རྒྱལ་ནི་ཏི་ཙེ་གངས་རུམ་དུ་འཕང་སྟེ་གཤེགས་སོ། ། བཙན་པོ་གྲི་གུམ་ཡང་དེ་རུ་བཀྲོངས།” ཞེས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་འདིའི་ནང་དུ་ལོ་ངམ་གྱིས་དྲི་གུམ་གྱི་སྲོག་རྟེན་དུ་གྱུར་བའི་བླ་གནས་གཙོ་བོ་གཏོར་བས་བཙན་པོ་གྲི་གུམ་ཡང་ཕམ་སོང་བ་བསྟན་ཡོད་པ་དང་། ཧོར་གླིང་གཡུལ་འགྱེད་དུའང་། ཧོར་གུར་དཀར་རྒྱལ་པོས་བྱ་བཞི་མངགས་ནས་མཐའ་བཞིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་བཙུན་མོ་འཚོལ་བར་བཏང་བ་ན། གུར་དཀར་རྒྱལ་པོའི་བླ་བྱ་ཡིན་ཞེས་པའི་བྱ་ནག་ཁྭ་ཏ་དེས་ཡུལ་མང་པོ་ཞིག་བརྒྱུད་མཐར་ས་གླིང་གར་སྟོད་དུ་སླེབས་ནས་སེང་ལྕམ་འབྲུག་མོའི་མཛེས་སྡུག་མཐོང་ཚུལ་བརྗོད་པ་དེ་དང་། 《ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་》ལས། “ཨ་ཕྱི་གདགས་ལྷ་དཀར་མོ་ལ་མཚན་ཅིར་གསོལ་དྲིས་པས་བླ་སྤང་དང་མ་དིང་མེས་ཚིག་གམ། བླ་མཚོ་སྔོན་མོ་མ་བསྐམས་སམ། བླ་བྲག་སྔོན་མོ་མ་ཉིལ་ལམ། ”ཅེས་འབྱུང་བ་དང་། མི་རོ་རྩེ་སྒྲུང་ནང་གི་དྲན་གསལ་ཞེས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་ལེ་ཚན་ཞིག་ན། འབངས་དྲན་གསལ་གྱིས་རྒྱལ་པོ་དྲན་གསལ་གྱི་བླ་གཡུ་བློ་རིག་བཀོལ་ནས་ལོན་ཐབས་བྱས་པ་དང་། དེ་ནས་རྒྱལ་པོ་དྲན་གསལ་གྱིས་ཁོ་གཉིས་གས་སྔོན་ལྐུགས་བཙུགས་པའི་ཁ་ཚིག་དོན་ལ་མ་གནས་པར་མ་ཟད། ད་དུང་འབངས་དྲན་གསལ་ཁྲིམས་ལ་སྦྱོར་རྩིས་བྱས་པས། འབངས་དྲན་གསལ་དངས་ཤིང་ཚིག་པ་ཟོས་ཏེ་བླ་གཡུ་དེ་ས་ལ་བརྡབས་ནས་བཅགས་པས། རྒྱལ་པོ་དྲན་གསལ་དེ་མ་ཐག་ཁ་ནས་ཁྲག་སྐྱུག་ཤིང་སྤྱི་གཙུག་ས་ལ་བཙུགས་ནས་ཤི་བར་གྱུར་བའི་ཚུལ་བརྗོད་པ་སོགས་ནི་གནའ་བོའི་བོད་མི་དག་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་འདུ་ཤེས་ཡོད་པའི་མཚོན་དཔེ་ཞིག་རེད།
བླ་ཞེས་པ་ནི་རང་གི་ལུས་དང་བྲལ་ཏེ་ས་རྡོ་རི་བྲག་གམ་གཅན་གཟན་འདབ་ཆགས་གང་རུང་གི་ལུས་ལ་གནས་པར་འདོད་པ་ནི་རང་ཅག་མི་རིགས་འདི་ཁོ་ནར་ཡོད་པའི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་མིན་པར་ཧྥོ་ལེ་ཙེ་ཡིས་བརྩམས་པའི་《གསེར་གྱི་ཡལ་གའི་》ནང་བཀོད་པ་ལྟར་ན། པོད་ལེ་ཏོན་གསར་མའི་འཇམ་གཙང་གླིང་ཕྲན་ཕྱེད་ཀའི་ （加泽尔半岛）སྟེང་གི་ཡུལ་མི་རྣམས་ལ་གསང་བའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡོད་པའི་མིང་ལ་དབྱིན་གུ་ནེར་ཐེའམ་དབྱིན་འཇུ་ཨར་ཐེ་ཟེར། ཚོགས་པ་དེར་ཞུགས་པའི་མི་ཚང་མར་སྲོག་ཆགས་ག་གེ་མོ་ཞིག་གི་ཆེ་ཆུང་དང་འདྲ་བའི་རྡོ་རེར་གནང་བ་དང་། རྡོ་དེ་དང་མི་དེའི་བླ་གཉིས་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་ཡོད་པས། གལ་ཏེ་རྡོ་དེར་གས་ཆག་བྱུང་ན་མི་དེ་ལ་ལྟས་ངན་པ་འབྱུང་ཟེར། མི་རྣམས་ཀྱིས་བཤད་པ་ལྟར་ན་རྡོ་ལ་ཐོག་གིས་བརྒྱབ་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ན་རྡོ་དེའི་བདག་པོ་མི་འགྱང་བར་འཆི་བ་དང་། རྡོ་དེར་ཆག་སྐྱོན་བྱུང་ཡང་མི་དེ་མ་ཤི་ན། རྡོ་དེ་བླ་རྟེན་དུ་མི་རུང་བར་བླ་རྡོ་གཞན་ཞིག་ལ་བརྗེ་དགོས་○1པར་བཤད། ཨ་ཧྥེ་རི་ཀའི་ནུབ་རྒྱུད་དུ་སྲོག་ཆགས་ཞིག་གི་ལུས་སྟེང་དུ་རང་གི་བླ་གནས་པའི་བསམ་བློ་འདི་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ནཱེ་རི་ལེ་ཡཱ་ས་ཁུལ་དུ་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་རེད། ས་དེའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་གི་སྲོག་ནི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་རི་དྭགས་ག་གེ་མོའི་སྲོག་དང་འབྲེལ་བར་ཡིད་ཆེས་བྱེད། དེ་ཡང་ལྷ་བ་ཞིག་གིས་འགོ་ཁྲིད་ནས་ཁྲག་འཐུང་མནའ་བཅད་ཀྱི་སྤུན་སྒྲིག་པའི་ཆོ་ག་སྤེལ་བ་སྟེ། རང་གི་ལུས་སྟེང་ནས་ཁྲག་ཅུང་ཙམ་ཞིག་བླངས་ཏེ་རི་དྭགས་ཀྱི་ཁ་ནང་དུ་འཇུག་པ་དང་། རི་དྭགས་ཀྱི་རྣ་ཁྲག་ཅུང་ཙམ་ཞིག་རང་གིས་འཐུང་ནས་མནའ་འབྲེལ་འཇོག་པ་རེད། མནའ་འབྲེལ་གྱི་ཆོ་གའི་རྗེས་ནས་སྲོག་ལ་གཅིག་རྟེན་གྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པས་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་ཤི་རྐྱེན་བྱུང་ན་གཞན་དེའང་ཤི་འགྲོ་བ་○2ཡིན། ཁཱ་མེ་ལོན་གྱི་པཱ་ལོན་མིའི་བསམ་ཚུལ་ལ་མི་ཚང་མར་རྣམ་ཤེས་འགའ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་ཀྱི་གཅིག་ནི་རང་གི་ལུས་སྟེང་དུ་ཡོད་ལ། གཅིག་ནི་སྲོག་ཆགས་ཞིག་གི་ལུས་སྟེང་དུ་གནས་པར་འདོད་པ་རེད། དཔེར་ན་གླང་ཆེན་དང་། ཕག་རྒོད། གཟིག་སོགས་ལྟ་བུ། གལ་སྲིད་མི་ཞིག་ཕྱིར་ཁྱིམ་དུ་ལོག་ནས་ནད་བྱུང་བའི་ཚོར་སྣང་བྱུང་སྟེ། ང་མྱུར་དུ་འཆི་རྒྱུ་རེད་ཞེས་བཤད་པ་ན། དེ་ལྟར་དངོས་སུ་ཤི་བ་མངོན་དུ་གྱུར་ཚེ། མི་རྣམས་ཀྱིས་མི་དེའི་ཕག་རྒོད་དམ་གཟིག་གི་ལུས་སྟེང་དུ་གནས་པའི་རྣམ་ཤེས་དེ་གཞན་གྱིས་བསད་ཞེས་ཁ་ཚོད་གཅོད་པ་དང་། གཞན་དུ་གནས་པའི་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་འཆི་བ་དེས་ཁོའི་ལུས་སྟེང་གི་རྣམ་ཤེས་ལ་ཤི་རྐྱེན་ཐེབས་པ་○3རེད་ཞེས་དང་། ནེ་རཱི་ཨར་ཆུ་བོའི་ངོགས་གཉིས་སུ་ཡོད་པའི་ཚོ་བ་འགའི་ཁྲོད་དུ་འདུ་ཤེས་འདི་འདྲ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་དེ། མི་ནི་སྲོག་ཆགས་ཞིག་གི་གཟུགས་གཞི་སྟེང་གནས་པར་འདོད་པ་དང་། དེ་ལ་གང་ཟག་གི་བདག་གཉིས་པ་ཞེས་བརྗོད་པར་ལཱ་ཏིང་སྐད་དུ་（alterego）ཟེར་ལ། ཆུ་སྲིན་དང་ཆུ་རྟ་（河马）ལྟ་བུ། བཤད་ཚུལ་ལྟར་ན་མིའི་སྲོག་ནི་སྲོག་ཆགས་འདི་དག་གི་སྲོག་དང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད། ཕྱོགས་གཅིག་ལ་གནོད་འཚེ་གང་རུང་ཞིག་བྱུང་ན། གཞན་ཅིག་ཤོས་དེའི་ལུས་སྟེང་དུ་ཐད་ཀར་མྱོང་ཚོར་འབྱུང་ངེས་ཡིན། དཔེར་ན་ཕྱོགས་གཅིག་འཆི་བ་ན། ཅིག་ཤོས་དེའང་ཤི་བ་ཡིན། མི་འགྱངས་པའི་ཡར་སྔོན་ཞིག་ལ་དབྱིན་ཇི་བ་ཞིག་གིས་ས་དེའི་ཡུལ་མིའི་སྡེ་བ་དང་ཐག་ཉེ་ས་ཞིག་ནས་ཆུ་རྟ་ཞིག་མེ་མདས་བསད་པ་ན། སྡེ་བ་དེའི་བུད་མེད་ཞིག་གི་གྲོགས་པོ་ཉིན་དེའི་དགོང་མོར་དག་དག་ཤི་བས། དབྱིན་ཇི་བ་དེའི་མི་སྟོང་འཇལ་དགོས་པ་དང་། མཐར་དབྱིན་སྒོར་ལྔའི་མི་སྟོང་འཇལ་བ་○4རེད། བཱེ་ཏི་མ་ལཱ་དང་ཧོང་ཏུའུ་ལཱ་སཱའི་དབྱིན་ཏི་ཨན་མི་དང་ནཱ་གོ་ཨར་དང་ལཱོ་ཨར་ས་ཆའི་དབྱིན་ཏི་ཨན་མི་རྣམས་ལ་བདག་གཉིས་པ་ཡོད་པའི་འདུ་ཤེས་ཡོད་ལ། བདག་དེ་ནི་སྐྱེ་དངོས་དང་སྐྱེ་དངོས་མ་ཡིན་པ་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྟེང་དུ་གནས་ཡོད་○5པ་དང་། སྲོག་ཆགས་དེ་དག་གི་མིང་སྐབས་འགར་རུས་རྒྱུད་རང་གི་མིང་དུ་གྱུར་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་པཱ་ལ་ཁཱའི་མི་རྣམས་ལ་བླ་སྣ་ཚོགས་ཞིག་ཡོད་པ་○6སོགས་ལས་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་བླ་གནས་གང་རུང་ཞིག་ལ་གཉེར་གཏད་པའི་འདུ་ཤེས་ཡོད་པར་མཚོན་ལ། རིག་པས་དཔྱད་ན་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ནི་ད་ལྟའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བཞིན་འགྲིམ་འགྲུལ་དང་བརྡ་འཕྲིན་སོགས་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན་པས། མིའི་འདུ་ཤེས་ལས་བྱུང་བའི་གོམས་གཤིས་དེ་གླིང་ཕྲན་དང་གླིང་ཕྲན་བར་ཕན་ཚུན་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པའི་འཚོ་བའི་ཆ་རྐྱེན་མེད་ནའང་། ཡུལ་གྲུ་མང་པོ་ཞིག་ཏུ་བླ་ཞེས་པའི་འདུ་ཤེས་གཅིག་མཐུན་དུ་ཡོད་པ་ནི། གདོད་མའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་འཚོ་གནས་དངོས་པོ་ལ་ལྐོག་གྱུར་བསམ་བློའི་ངོས་འཛིན་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བའི་རིག་གནས་སྣང་ཚུལ་ཞིག་རེད།
《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ་》ལས། “སྔོན་བོད་འདིར་རུས་ཆེན་ལྔ་འདི་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་རང་རང་གི་བླ་ཟོག་དེ་ནི། ལྡོང་གི་ཤ་བ། འབྲིའི་གཡག སྦྲའི་རྐྱང་། སྒའི་ལུག སྒོ་ཡི་བླ་ཟོག་ར་ཡིན་པར་བཞེད་སྲོལ་དེ་བཞིན་”ཞེས་དང་།《འབྱུང་རྩིས་ཉེར་མཁོ་བུམ་བཟང་》ལས། “གདོང་ནི་ས་ཁམས་ཤ་བ་བླ། །འབྲུ་ནི་ཆུ་ཁམས་གཡག་ལ་བླ། །སྦྲ་ནི་ལྕགས་ཁམས་རྐྱང་ལ་བླ། །སྒོ་ནི་མེ་ཁམས་ར་ལ་བླ། །སྒ་ནི་ཤིང་ཁམས་ལུག་ལ་བླ། །”ཞེས་དང་། 《གཙུག་ལག་རྩིས་ཀྱི་རིག་པ་སྣང་སྲིད་མེ་ལོང་ལས་ནག་རྩིས་ཀྱི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་》ལས།“གལ་འགག་གྲེ་འདར་གེག་ཤིང་ཁམས།། སྒ་རིགས་ཡིན་ཏེ་ལུག་ལ་བླ།། སེ་བར་ཀར་འདོན་ཇི་མེ་ཁམས།། སྒོ་རིགས་ཡིན་ཏེ་ར་ལ་བླ།། ལྟེ་ཁུང་དབུགས་བསྡུད་གུང་ས་ཁམས།། གདོང་རིགས་ཡིན་ཏེ་ཤ་བར་བླ།། ཁ་གདངས་ལྕེ་འབྱར་སྣ་ནས་དབུགས།། འབྱིན་པ་དེ་ནི་ཤང་（ཤིང་）ལྕགས་ཁམས།། དབྲ་རིགས་ཡིན་ཏེ་རྐྱང་ལ་བླ།། མཆུ་སྡུད་མཆུ་འཛུམ་འུ་ཆུ་ཁམས།། འགྲུ་རིགས་ཡིན་ཏེ་གཡག་ལ་བླ།། དེ་རྣམས་རུས་ཆེན་སྡེ་ལྔ་ཡིན།། ” ཞེས་དང་། 《མདའ་དང་འཕང་་》ལས། “དེ་ཡང་རུས་ལྔ་པོ་སོ་སོའི་བླ་རྟགས་སྐོར་ལ་སློབ་དཔོན་བསྟན་འཛིན་རྣམ་དག་གིས་བདག་ལ་འབྱུང་ཁུངས་གསལ་བོ་མ་ཤེས་པའི་དཔེ་རྙིང་ཞིག་བསྟན་གནང་བྱུང་། དེའི་ནང་དུ་ངོ་མཚར་ཆེ་བའི་ནང་དོན་ཁག་ཅིག་བཀོད་འདུག་པ་ནི་དཔེར་ན། ལུག་ནི་སྒ་རུས་ཀྱི་བླ་རྟགས་དང་། ར་ནི་སྒོ་ཡི་བླ་རྟགས། ཤྭ་བ་ནི་ལྡོང་གི་བླ་རྟགས། རྟའམ་རྐྱང་ནི་དབྲ་ཡི་བླ་རྟགས། གཡག་ནི་འགྲུ་ཡི་བླ་རྟགས་ཡིན་འདུག་○7”ཞེས་གོང་གི་གསུངས་ཚིག་འདི་དག་བསྡུར་ན། ལྡོང་དང་གདོང་། ཤ་དང་ཤྭ འབྲི་དང་འབྲུ་དང་འགྲུ། སྦྲ་དང་དབྲ་བཅས་ཡི་གེའི་འབྲི་སྟངས་མི་འདྲ་ཡང་དོན་གཅིག་པ་དང་། བླ་རྟེན་ངོས་འཛིན་ཐད་ནས་སློབ་དཔོན་བསྟན་འཛིན་རྣམ་དག་གིས་གནང་བའི་དཔེ་རྙིང་ནང་སྦྲ་ཡི་བླ་རྟེན་ལ་རྟ་ཞིག་ཁ་སྣོན་བརྒྱབ་པ་ལས་གཞན་རུས་ཆེན་ལྔ་ལ་ཡོད་པའི་བླ་རྟེན་ངོས་འཛིན་ཐད་གཅིག་མཚུངས་རེད། དེ་ནི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་དབང་ཐང་ཅན་དང་སྙན་གྲགས་ཡོད་པའི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་དཔོན་གྱི་བླ་རྟེན་དེ་རིམ་གྱིས་རུས་རྒྱུད་གང་དེའི་བླ་རུ་བཀུར་བའི་སྲོལ་བྱུང་བ་ཡིན་ཏེ། གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཕོ་མོ་དང་ཐོབ་ཐང་གི་ཁྱད་པར་ལྟར་བླ་རྟེན་མི་འདྲ་བ་ནི། 《མདའ་དང་འཕང་ 》ལས། “དཔེ་ཆ་གཞན་ཞིག་ནང་དུ་བླ་རྟགས་ཞེས་པའི་སེམས་ཅན་དག་ཕོ་མོའི་དབྱེ་བར་བལྟོས་ནས་བྱེད་པ་ནི་ཤྭ་བས་ཕོ་ཡི་བླ་རྟགས་དང་ཙི་ཙིས་མོ་ཡི་བླ་རྟགས་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ལྟ་བུའོ། དཔེ་ཆ་དེའི་ནང་དུ་བླ་རྟགས་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གོ་གནས་དང་བསྟུན་ནས་བྱེད་པ་སྟེ་རྟ་ནི་རྒྱལ་བོའི་བླ་རྟགས་དང་། གཡག་དང་ལུག་ནི་སྐུ་དྲག་གི་བླ་རྟགས། བ་གླང་དང་ར་ནི་འབངས་མི་སེར་གྱི་བླ་རྟགས་སུ་བྱེད་པ་ཡིན་○8”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་གི་འཚོ་གནས་དང་འབྲེལ་བའི་སྲོག་ཆགས་སྤྱིར་བཏང་བ་ཞིག་རང་གི་བླ་རྟེན་བྱེད་པའི་འདུ་ཤེས་ལ་བརྟེན་ནས། རིམ་གྱིས་ཚོ་དཔོན་སོགས་དབང་སྒྱུར་མཁན་གྱི་བླ་རྟེན་དེ་སྲོག་ཆགས་སྤྱིར་བཏང་བ་ལས་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས་སྟག་ཁྱུང་འབྲུག་སོགས་ཀྱི་སྟེང་དུ་འཕོས་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར་དབང་སྒྱུར་མཁན་གྱི་བླ་རྟེན་གྱི་འགྱུར་བ་ལྟར་རུས་ཆེན་ལྔའི་བླ་རྟེན་ལའང་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། བླ་རྟེན་དུ་བཟུང་བའི་སྲོག་ཆགས་ཁྱད་པར་བ་དེ་ནི་རུས་རྒྱུད་གང་དེའི་སྟོབས་དང་གཟི་བྱིན་མཚོན་ལ། ཚེ་སྲོག་གི་རྒྱུན་དང་དབང་ཐང་གི་འཕེལ་འགྲིབ་ལའང་གཞི་གཅིག་ཏུ་འབྲེལ་བས་ན། རུས་རྒྱུད་ཁོངས་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་གི་རུས་རྒྱུད་ཀྱི་བླ་རྟེན་དེར་མོས་པ་དང་མཆོད་བཀུར་གྱི་ཤུགས་ཇེ་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་ཆབས་ཅིག བླ་རྟེན་གྱི་སྲོག་ཆགས་ཁྱད་པར་བ་དེ་དག་རུས་རྒྱུད་རང་རང་གི་མཚོན་བྱེད་དུ་གྱུར་པ་རེད། གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དུས་མཇུག་ཏུ་ཐོན་དུས་ཐོན་སྐྱེད་ནུས་ཤུགས་འཕེལ་རྒྱས་དང་ངལ་རྩོལ་གྱི་ལས་ཆོད་མུ་མཐུད་དུ་མཐོར་འདེགས་བྱུང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་རུས་རྒྱུད་ཁག་གི་མངའ་ཁོངས་རྩོད་གླེང་བྱེད་པའི་དབུ་བརྙེས་པ་དང་། རྩོད་གླེང་གི་ལོ་རྒྱུས་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་རུས་ཚོ་དང་རུས་ཚོ་འཐབ་དུས་རུས་རྒྱུད་རང་རང་གི་བླ་ཟོག་དེར་མཆོད་བཀུར་གསོལ་འདེབས་བྱེད་པར་མ་ཟད་རུས་རྒྱུད་རང་གི་མཚོན་རྟགས་སུ་དམག་དར་སྟེང་བླ་ཟོག་གི་གཟུགས་རིས་བཀོད་འབྲི་བྱས་པ་རེད། དུས་སྐབས་དེར་དམག་འཁྲུག་གི་ཆེད་དུ་རི་སྒང་མཐོན་པོ་རྩད་ནས་རུས་རྒྱུད་རང་གི་བླ་དར་བསྒྲེངས་པ་དང་རང་ཁྱིམ་གྱི་སྒོ་སྟེང་དུའང་རུས་རྒྱུད་རང་གི་བླ་དར་བསྒྲེངས་ཏེ་མཆོད་བཀུར་བྱེད་པའི་སྲོལ་དུས་ད་ལྟའང་བོད་ཡུལ་དུ་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་ཡོད་པ་དང་། 《རྒྱལ་རབས་དེབ་ཐེར་དཀར་པོ་》ལས། འབངས་བྱིངས་ནི་འབྲོག་སྡེའི་རྣམ་པར་ཡོད་ལ། ཁྱིམ་རེ་རེ་བཞིན་གྱི་སྒོ་སྟེང་དུ་དར་མདུང་རེ་སློང་བ་འདི་ཡང་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྲོལ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཏེ། དེ་ཡང་ཐོག་མར་དམག་གི་རྟགས་སུ་མངོན་ལ། རྗེས་སོར་ཆོས་ཀྱི་ལས་སུ་སོང་བས། སྟོད་ན་རྒྱ་གར་དང་འདྲེས་པའི་བོད་རིགས་རྣམས་ནས། སྨད་རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་དཀྱིལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཁྱིམ་གཅིག་ཡིན་ཡང་རུང་། སྒོ་སྟེང་དུ་དར་ལྕོག་སློང་བའི་སྲོལ་དེ་ད་ལྟའི་བར་དུ་ཡོད་ཅེས་དང་། མདོ་སྨད་རེབ་གོང་ཡུལ་གྱི་དྲུག་པའི་ཀླུ་རོལ་ཞེས་ལྷ་རྩེད་དང་། ཀླུ་རྩེད། དམག་རྩེད་བྱེད་པའི་རྩེད་མཆོད་དེ་ནའང་“དམག་རྩེད་རྩེ་མཁན་རུ་དཔུང་གི་གར་མགོར་འགྲོ་མཁན་གྱིས་སྡེ་བ་དེའི་བསྟེན་བྱ་གཙོ་བོའི་ཙ་ཀའམ་ཏོག་ལྷ་ཁྱེར་དགོས་ཏེ། དེའི་འཕྲོ་མ་ཡོངས་ཀྱིས་དམག་ཆས་སུ་ཤིང་གིས་བཟོས་པའི་མདུང་དང་རལ་གྲི། དགྲ་སྟ། ཤིང་ལང་། དབྱུག་པ། འཁར་རྔ། ལྷ་རྔ། གླིང་བུ་བཅས་མ་ཟད། སྟག་སེང་ཁྱུང་འབྲུག་གི་རི་མོས་བརྒྱན་པའི་རུ་དར་གྲུ་བཞིའམ་ཟུར་གསུམ་མ་གང་ཡོད་འཛིན་དགོས།
དམག་རྩེད་བྱེད་མཁན་རྐ་གསར་དང་སྒོ་དམར་སྡེ་བ་འདི་གཉིས་ཀྱི་གར་མགོར་འགྲོ་མཁན་མི་འགས། མི་འགོ་དང་། སེང་མགོ སྟག་མགོ གཟིག་མགོ ཁྱུང་འབག་བཅས་ཀྱི་གདོང་འབག་གྱོན་ཏེ་བརྩེ། འདིར་གསལ་བཤད་བྱ་དགོས་པ་ཞིག་ནི། འཁྲབ་ཆས་འདི་དག་མགོ་རྔ་ལུགས་སྲོལ་མེད་པར་གང་འདོད་དུ་འཛིན་པ་ཞིག་མ་ཡིན་ཏེ། ཚང་མ་སྔོན་ཆད་ནས་གཏན་འཁེལ་གྱི་རིགས་རྒྱུད་ཚོ་བའི་ཁྱིམ་ཚང་གིས་འཛིན་དགོས། དཔེར་ན་གླིང་རྒྱ་སྡེ་བར་མཚོན་ན། གར་འགོའི་ཞལ་འབོག་འཛིན་མཁན་ནི། མར་རུ་སྡེ་བར་ནོར་རྒྱ་ཚང་ཟེར་བའི་ཚོ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་དེས་འཛིན་དགོས་”○9པ་ལྟར་དང་། ཀླུ་རོལ་གྱི་འཁྲབ་ཆས་ན་སྟག་སེང་ཁྱུང་འབྲུག་དང་རྟ་མཆོག་གི་རི་མོས་བརྒྱན་པའི་རུ་དར་གྲུ་བཞིའམ་ཟུར་གསུམ་ཡོད་པ་རྣམས་ལས་ངེས་ཤེས་འདྲོངས་ཐུབ་པ་དང་། བོད་ཀྱི་རུས་ལ་བྱེ་བྲག་གི་དབྱེ་བ་མང་ནའང་རྩ་བའི་རུས་ཆེན་ལྔ་ལ་བསྡུ་བ་ཡིན་པའི་རྩ་བའི་རུས་ཆེན་ལྔ་ནི་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་འདིའི་རྩ་བའི་གྲུབ་ཆ་ཉིད་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་ན། རུས་ཆེན་ཁག་གི་བླ་རྟེན་སྲོག་ཆགས་དེ་དག་གིས་གདོད་མའི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་ནས་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་བཞི་བཅུ་དང་། དེ་ནས་སིལ་མ་བཅུ་གཉིས། མཐར་ཐུ་བྷོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོ་སྟེ་གཅིག་གྱུར་གྱི་བདག་དབང་ལ་བསྟེན་པའི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བྱུང་རིམ་ཞིག་མཚོན་ཡོད་ནའང་། རླུང་རྟའི་སྲོག་ཆགས་ལ་《དབུ་ནག་མིའུ་འདྲ་ཆགས》ནང་རླུང་རྟའི་རི་མོ་ཁྲོད་ན་སེང་གེ་མ་ཡིན་པར་གཡག་ཉིད་བྲིས་ཡོད་○10པ་དང་། སྲོག་ཆགས་དེ་དག་ལས་ཐོག་མའི་བཞི་པོ་ནི་ཁྱུང་དང་། འབྲུག གཡག་དང་སྟག་བཅས་ཡིན་ལ། དེ་རྣམས་ནི་དགྲ་ལྷར་ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་ཡིན། སྲོག་ཆགས་དེ་དག་ནི་རུས་རྒྱུད་ཀྱི་མཚོན་བྱེད་ཡིན་པར་མ་ཟད། ལྡོང་དང་། དབྲ། འགྲུ། སྒ་བཅས་ཀྱི་དགྲ་ལྷར་ཡང་བརྩི་○11ཞེས་དང་། གོང་དུ་དྲངས་པའི་འབྱུང་རྩིས་ཉེར་མཁོ་བུམ་བཟང་སོགས་དཔྱད་ཡིག་འདི་རྣམས་ལ་བལྟས་ན་འབྲུ་ཡི་བླ་རྟེན་གཡག་ཡིན་པར་གསལ་བ་དང་། བོད་ལྗོངས་ས་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་ནའང་གཡག་དང་རྟ། ཁྱུང་བཅས་ཀྱི་སྲོག་ཆགས་རི་མོ་མང་པོ་ཞིག་མཐོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་རྣམས་ནི་བླ་ཡིན་པར་○12བཤད་པ་དང་། གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་བོའི་སྒྲུང་ནང་དུ། སྟག་ནི་གེ་སར་གྱི་ཨ་ཁུའི་རུས་རྒྱུད་སྟག་རོང་ཚང་གི་མཚོན་བྱེད་དུ་བརྩི་སྲོལ་ཡོད་○13པ་རྣམས་ལས་རླུང་རྟའི་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རི་མོའི་མཚོན་དོན་དངོས་ནི་རུས་ཆེན་ལྔའི་བླ་རྟེན་ཡིན་པ་ར་སྤྲོད་ཐུབ་པ་དང་། དུས་གང་ཞིག་གི་ཚེ་སེང་གེས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་མཚོན་པར་བྱེད་པའི་སྲོལ་དར་བ་ནས་བཟུང་། སེང་གེས་གཡག་གི་ཚབ་བྱས་ཡོད་པ་གསལ་རྟོགས་ཐུབ་ལ། རླུང་རྟའི་རི་མོའི་ཐད་ལའང་དེ་ལྟར་འགྱུར་ལྡོག་ཕྱིན་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་○14པ་རེད།
འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་རྒྱལ་ཕྲན་ག་གེ་མོ་ཞིག་གི་དཔོན་གྱིས་རྒྱལ་ཕྲན་ནམ་ཚོ་བ་གཞན་ཞིག་རང་གི་མངའ་འོག་ཏུ་བཙན་གྱིས་བསྡུ་དགོས་ན། ཡུལ་དེ་རང་གི་དད་ཡུལ་ལམ་མཚོན་རྟགས་རང་བཞིན་གྱི་བླ་རྟེན་སྲོག་ཆགས་དེ་ཡང་ཁས་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་དང་། བླ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་དེས་ཚོ་ཁག་ནང་མི་ཕན་ཚུན་གྱི་བསམ་པའི་འདུ་ཤེས་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་ཡོང་བ། ཕྱིའི་དགྲ་ལ་འཐབ་ན་རྒྱལ་བའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་ལ། རང་གི་ཚོ་བར་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་སོགས་དམག་འཐབ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་དང་། སྲིད་ཕྱོགས་ནས་འདྲ་མཉམ་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྟགས་མཚན་བཅས་སུ་རུས་ཚོ་ཁག་གི་བླ་རྟེན་ལ་ཐུན་མོང་གིས་དད་མོས་བྱེད་པ་ལས་རིམ་བཞིན་སྔར་ཡོད་ཀྱི་བླ་དར་སྟེང་གི་རུས་བླ་རྣམས་གཅིག་སྒྲིལ་གྱིས་རླུང་རྟའི་རི་མོ་བཀོད་འབྲི་བྱེད་པའི་སྲོལ་དར་བ་རེད། དེས་ན་རྟ་མཆོག་ནི་རླུང་རྟའི་རི་མོའི་དབུས་སུ་བྲིས་ཡོད་ལ། སྐབས་འགར་མཚོན་རིས་རྟ་གཅིག་པུ་ཡིན་པ་དེ་ནི། གོང་དུ་དྲངས་པ་ལྟར་རྟ་ནི་རྒྱལ་བོའི་བླ་རྟགས་ཡིན་པ་དང་། འགྲོས་མྱུར་ལ་རྩལ་ཤུགས་འཛོམས་པའི་རང་གཤིས་མངའ་བས་དམག་འཁྲུག་གི་རྒྱལ་ཕམ་ཡང་རྟ་ལ་རག་ལས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པ། བོད་མིའི་ཐོན་སྐྱེད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་མེད་དུ་མི་རུང་ཞིང་སྒོ་ཕྱུགས་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་མི་ཐུབ་པའི་ཁྱད་ཆོས་འགའ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད། ཁོད་སྤུངས་ཀྱིས་མཛད་པའི་མཛོད་རྩ་འགྲེལ་ལས། ཅང་ཤེས་ཀྱི་རྟ་ཕོ་སྤྲིན་གྱི་ཤུགས་ཅན་བྱ་བ་ཡོད། དེ་བང་རླུང་ལས་མགྱོགས། རིག་པ་མི་བས་ཆེ། ཁ་ལོ་རང་གི་སྒྱུར། ཞེས་ཅང་ཤེས་རྟ་ཕོ་ལ་ལྡན་པའི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་པ་དང་། རྟ་དཔྱད་སྐོར་ལ་རྟ་བཤད་མཁས་པ་འཛུམ་ཤོར་དང་། རྟ་བཤད་ཁྱུང་ཆེན་གཤོག་ཐོགས། རྟ་དཔྱད་མཐོང་བ་ཀུན་གསལ་མེ་ལོང་། རྟ་དཔྱད་མཁས་པ་འཛུམ་ཤོར། རྟ་གཞུང་ཤེལ་དཀར་མེ་ལོང་། རྟ་དཔྱད་མུ་ཏིག་ཕྲེང་བ། རྟ་དཔྱད་རིན་ཆེན་ཕྲེང་བ་སོགས་གསུང་རྩོམ་མང་པོ་ཞིག་དང་། དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་སོགས་ནའང་བཤད་ཚུལ་དུ་མ་ཡོད་པ་ལས་བོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྟ་ལ་བཅངས་པའི་འདུ་ཤེས་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་བོ་རེད། དེར་བརྟེན། རུས་བླ་དེ་དག་གིས་མཚོན་པའི་རི་མོ་ལ་རླུང་རྟ་ཞེས་བཏགས་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཕྱེད་སྔ་མ་རླུང་ཞེས་པའི་དོན་ཡང་། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གསུངས་རབ་བོད་འགྱུར་མ་ལས། བེམ་པོའི་རྣམ་པ་ཆེས་ཕྲ་མོ་ནི་རླུང་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་དེ་ནི་ཤེས་པ་དང་ཁ་འབྲལ་ཐབས་མེད། ཤེས་པ་དང་རླུང་འདི་གཉིས་ནི་དབྱེར་མེད་ཀྱི་དངོས་ཡོད་གནས་ལུགས་གཅིག་གི་རྣམ་པ་མ་འདྲ་བ་གཉིས་ཡིན། རླུང་ནི་གཡོ་བ་དང་། སྒུལ་བ། གཅིག་ཏུ་འདུ་བའི་རྣམ་པ་ཡིན་པ་དང་། ཤེས་པ་ནི་བློའི་འཛིན་པའི་རྣམ་པ་དང་རྟོག་པའི་ནུས་སྟོབས་ཤིག་ཡིན། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། རླུང་ནི་དབུགས་ལ་གོ་བ་དང་གསོན་པ་དང་རྒྱས་པ་སོགས་ཀྱི་དོན་དང་འབྲེལ་བས་ན་རུས་བླ་དག་གིས་མཚོན་པའི་རུས་ཆེན་རྣམས་དགྲ་ལས་རྒྱལ་ཞིང་འདོད་པའི་དོན་ཐམས་ཅད་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་ཞིག་མཚོན་པའི་བརྡ་ལ་རླུང་རྟ་ཞེས་ཐ་སྙད་གདགས་པར་སྙམ།
གཉིས་པ། ཟབ་མོ་ཆོས་ཀྱི་དགོངས་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་རླུང་རྟའི་མཚོན་དོན་ལ་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་བ།
༡ ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་སོགས་དང་བླ་རྟེན་སྲོག་ཆགས་བར་གྱི་རྒྱུན་མཐུད་འབྲེལ་བ།
རུས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་གི་དུས་སྐབས་ནང་སྐྱེ་འགྲོ་མི་དང་སྲོག་ཆགས་བར་བླ་དང་བླ་གནས་ཀྱི་འབྲེལ་བར་བྱུང་སྟེ་བླ་རྟེན་སྲོག་ཆགས་ལ་དད་མོས་གཙོ་བོར་འཛིན་པའི་འདུ་ཤེས་དེ་རིམ་གྱིས་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་དང་ཡི་དམ་ཆོས་སྐྱོང་ལ་མཆོད་བཀུར་བྱེད་པའི་རྣམ་པར་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་མ་ཟད། དེ་དག་སྲོག་ཆགས་དང་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་གྲུབ་པ་ནི། མདའ་དང་འཕང་ལས། དེ་ཡང་གེ་ཁོད་ཅེས་པའི་བོན་གྱི་ལྷ་དེ་ནི་གངས་རི་ཏི་སེ་ཡི་ལྷར་ངོས་འཛིན་བྱ་བ་ཡིན་ལ། བོན་གྱི་ཤོད་སྲོལ་ལྟར་ན། ལྷ་དེ་ཐོག་མར་མི་ཡུལ་དུ་བྱོན་སྐབས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་རིགས་ལས་གཡག་རྒོད་དཀར་པོའི་གཟུགས་བརྙན་ཅན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཐོག་ནས་གངས་རི་ཏི་སེའི་དབྱིངས་སུ་ཐིམས་པར་གྲགས། དེ་བཞིན་གཉན་ཆེན་ཐང་ལྷ་ཞེས་པའི་ལྷ་དེ་ཡང་དང་པོ་གཟུགས་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཞིང་གཏུམ་དྲག་ཅན་གྱི་བྱ་རྒོད་པོ་ཞིག་ཡིན་པར་གྲགས་○15ཞེས་དང་། མདོ་སྨད་རེབ་གོང་གི་ཡུལ་ལྷའི་རྒྱལ་པོ་གཉེན་ཆེན་པོ་སེ་ཀུ་བྱ་ཁྱུང་གི་སྣང་བརྙན་སྐོར་བསང་ཡིག་ཏུ་བཀོད་པ་ནི། པདྨ་ཉི་མ་བརྩེགས་པའི་གདན་སྟེང་དུ།། ཡུལ་ལྷའི་རྒྱལ་པོ་བྱ་ཁྱུང་ག་རུ་ཊ།། གནམ་ལྕགས་མཆུ་སྡེར་ཐབས་ཤེས་རྭ་གཉིས་གདེངས།། སྤྱི་བོར་འོད་འབར་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུས་བརྒྱན།། སྡེར་རྣོ་མཚོན་ཆ་སྟོང་གི་གཤོག་པ་རྒྱས།། སྡེར་མོ་ཞབས་ཀྱིས་ཀླུ་བདུད་མནན་བྱས་ཏེ།། གཡས་གཡོན་ཕྱག་གིས་བཟུང་ནས་ཞལ་དུ་གསོལ།། འཇིགས་རུང་མཁའ་ལྡིང་དབང་བོའི་རྣམ་པར་བཞུགས།། ཞེས་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ལ་གནོད་ཅིང་འཚེ་བར་བྱེད་མཁན་ཀླུ་བདུད་དུག་སྦྲུལ་ནག་པོ་གཡས་གཡོན་ཕྱག་གིས་བཟུང་ནས་ཞལ་དུ་གསོལ་མཛད་པ་ཁྱུང་གི་ཆ་བྱད་ཅན་དང་། ཡབ་རྗེ་བླ་མ་སྐལ་ལྡན་རྒྱ་མཚོས་བྱ་ཁྱུང་ཁོང་བྲག་དཀར་ཤར་ནས་རོང་བོ་དགོན་པའི་བསྟན་སྲུང་དགེ་བསྙེན་ཆེན་པོར་སྒྲུབ་རྗེས་ཀྱི་ཆ་བྱད་ནི། འབྲེལ་ཡོད་བསང་ཡིག་ཏུ། “ཡང་གཅིག་དཔའ་བོའི་གར་མཛད་དགེ་བསྙེན་ཆེ།། དཀར་དམར་མདངས་ཆགས་ཞལ་གཅིག་ཕྱག་གཉིས་ཀྱིས།། གཡས་པར་དར་མདུང་གྱོན་པས་ཚེ་བུམ་འཛིན།། སྟག་རལ་གཟིག་ཤུབས་སྣ་ཚོགས་དར་གྱིས་མཛེས།། རྒྱབ་ལ་ཟ་འོག་གོས་ཀྱི་མནབ་བཟའ་གྱོན།། དབུ་ལ་བཙོ་ལྡན་ཕྱིང་ཞྭ་དཀར་པོ་མནབས།། འཁོར་དུ་ལྷ་ཀླུ་སྡེ་བརྒྱད་གཞི་བདག་ཚོགས།། ཀོ་བའི་སྐེད་བཅིངས་དངུལ་དཀར་བྱུ་རུས་བརྒྱན།། རྫུ་འཕྲུལ་ཤུགས་ལྡན་རྟ་མཆོག་ངང་དཀར་བཅིབས།། ”ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ལགས་ལ། འདི་ནི་སྐལ་ལྡན་རྒྱ་མཚོས་བྱ་ཁྱུང་ཁོང་བསྟན་སྲུང་དགེ་བསྙེན་ཆེན་པོར་སྒྲུབ་རྗེས་ཐེངས་དང་པོར་དཔའ་ཆས་སྤྲས་པའི་གཞི་བདག་གི་ཚུལ་མཛད་སྟངས་ཡིན་○16པ་ལས་ཁྱུང་གི་ཆ་བྱད་ནས་མིའི་ཆ་བྱད་ཅན་གྱི་གཞི་བདག་དུ་གྱུར་པའི་ཚུལ་དང་། སྤྱིར་ན་གཞི་བདག་གནས་སའི་རྟེན་ནི་རི་བོ་ཡིན་ལ། ཀུན་གྱིས་གནས་རྟེན་རི་ལ་བལྟས་ནས་གཞི་བདག་གང་ཡིན་གྱི་མཚན་བརྗོད་པ་ལས་གཞི་བདག་གི་ཆ་བྱད་དངོས་ནི་སོ་སྐྱེས་ཕལ་བའི་མིག་ཤེས་ཀྱི་གཟུང་བྱར་དབེན་པའི་ཕྱིར་ན། བླ་མ་དང་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་བསང་ཡིག་ལས་བསྟན་པ་ལྟར་གཞི་བདག་གི་ཆ་བྱད་དེ་ཐང་ག་སོགས་རི་མོར་ཕབ་ནས་ངོས་འཛིན་དང་གསོལ་མཆོད་བྱེད་པ་རེད། དེས་ན་ང་ཚོའི་མིག་ལམ་དུ་གཞི་བདག་གི་ཆ་བྱད་དངོས་མཐོང་དཀོན་པའི་རི་བོ་དེ་དག་ཡང་། གཞི་བདག་གི་གནས་རྟེན་དུ་མ་གྱུར་བའི་སྔོན་དུ་མི་རྣམས་ཀྱི་བླ་རྟེན་དུ་གྱུར་བར་མངོན་ཏེ། 《ས་དཔྱད་སྡོང་བོ་དགུ་འདུས་ཀྱི་མན་ངག་ལག་ཏུ་ལེན་ཐབས་》ཞེས་པ་ལས། བླ་རི་མེད་ན་རང་རང་གི་རིཊ་མི་སྐྱེ་○17ཞེས་མི་རྣམས་ལ་བླ་རི་དགོས་པའི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་བསྟན་པ་དང་། གནའ་རབས་བོད་ཀྱི་ས་དཔྱད་རིག་པའི་གཞུང་འགའི་ནང་རི་ཡི་གཟུགས་དབྱིབས་ལ་བརྟེན་ནས་སེང་གེ་གནམ་དུ་མཆོང་བ་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་ན་རི་དེ་ཡུལ་དེའི་རྒྱལ་པོའམ་ཚོ་དཔོན་གྱི་བླ་རི་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པ་འདིར་དཔགས་ན། རྒྱལ་པོའམ་ཚོ་དཔོན་གྱིས་རང་གི་དབང་སྒྱུར་ཟིལ་ཤུགས་དེ་མངོན་ཆེད་རི་ཡི་གཟུགས་དབྱིབས་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་བདམས་ནས་རང་གི་བླ་རི་བྱེད་པ་དང་། བླ་རི་དེ་དག་ནི་རྒྱལ་པོའམ་ཚོ་དཔོན་གྱི་ཚེ་སྲོག་དང་རིགས་རྒྱུད་ཀྱི་དར་རྒུད་ལ་འབྲེལ་ཐག་ཆེ་བའི་སེམས་ཤུགས་དེས་འཁོར་འབངས་རྣམས་ཀྱིས་བླ་རི་ཁྱད་པར་བ་དེར་མཆོད་བཀུར་དང་དད་མོས་བྱེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྨང་གཞི་ལེགས་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་དེར་བརྟེན་ནས། རིམ་གྱིས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་ཏེ་གཞི་བདག་གི་ངོ་བོར་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བ་དང་། གཞི་བདག་དེའང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལ། གཞི་བདག་ཁོང་གི་ཆ་བྱད་དང་མཐུ་ནུས། འཁོར་དང་གཟི་བྱིན་སོགས་བླ་མ་དམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་བསང་ཡིག་ཏུ་གསལ་བར་མ་ཟད། བླ་མ་དམ་པ་ཁོང་གྲུབ་མཐའ་གང་ཡིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་གཞི་བདག་དེ་ཡང་གྲུབ་མཐའ་དེར་གཏོགས་པ་དང་། གྲུབ་མཐའ་དེའི་སེར་སྐྱ་མང་ཚོགས་གཙོ་བྱས་ཀྱི་ས་དེར་གཞི་ཆགས་པའི་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་ཚེ་འདིའི་དོན་བྱེད་ཚུལ་ཡང་བསང་ཡིག་སོགས་སུ་གསལ་བ་ལྟར་རེད།
ཁྲོ་མཆོག་དཔལ་གསེས་རྔམ་པ་ཞེས་བྱ་བའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ལྷ་འདི་ལ་འཛུམ་བརྗིད་རྔམ་པའི་དབུ་དགུ་བརྩེགས་པ་ནི། བླ་ཆེན་དྲན་པའི་མཛད་པའི་དཔལ་གསེས་ལས་རིམ་ལས། “གཡས་དཀར་གཡོན་དམར་དབུལ་ཞལ་མཐིང་ལ་ནག གཡས་པ་དཀར་བ་ཐབས་མཆོག་ཡབ་ཀྱི་ཞལ། དབུས་ཞལ་མཐིང་བ་ཡབ་ཡུམ་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ། ཅེས་སོ།། དེའི་སྟེང་དུ་སྤྲུལ་བའི་དབུ་དྲུག་སྟེ། རིམ་བཞིན་ཞེ་སྡང་གི་ཀུན་སློང་བྱས་པའི་དགྲ་བགེགས་འདུལ་ཕྱིར་སེང་ཆེན་རྔམ་པའི་དབུ་དང་། དེ་བཞིན་དུ་ང་རྒྱལ་འདུལ་ཕྱིར་སྟག་དང་། གཏི་མུག་འདུལ་ཕྱིར་གཟིག འདོད་ཆགས་འདུལ་ཕྱིར་ཁྱུང་། ཕྲག་དོག་འདུལ་ཕྱིར་འབྲུག གདུལ་བྱ་ཚར་གཅོད་ཅིང་ཐུགས་རྗེ་འགྲོ་དོན་ལ་ཐོག་མཐའ་མེད་པའི་རྟགས་སུ་ཆུ་སྲིན་གྱི་དབུ་དང་དྲུག་སྟེ། དེ་ཉིད་ལས་དབུས་མཐིང་དབུ་ཡི་དབུ་རྒྱན་དུ། དབལ་གྱི་སེང་ཆེན་རྔམ་པའི་དབུ། གཡས་དཀར་ཐབས་ཀྱི་དབུ་རྒྱན་དུ། དབལ་སྟག་ཚང་མ་རྔམ་པའི་དབུ། གཡོན་དམར་ཤེལ་རབ་དབུ་རྒྱན་དུ། དཔལ་གྱི་གཟིག་ཆེན་རྔམ་པའི་དབུ། ཞེས་གསུངས་○18པ་ལྟར་གྲུབ་མཐའ་སོ་སོའི་ཡི་དམ་ལྷའི་ཁྲོད་ན་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་དགོས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་ལ་དགོངས་ནས་སྲོག་ཆགས་གང་རུང་གི་ཞལ་ཚུལ་མཛད་པ་དེ་རྣམས་ཀྱང་ད་ལྟའི་བཤད་སྲོལ་ལྟར་མི་དང་སྲོག་ཆགས་བར་འཆམ་མཐུན་བྱེད་པའི་ཁྲིམས་སྲོལ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་གི་གཏིང་རིམ་ན་འཆམ་མཐུན་གྱི་བསམ་བློ་བག་ལ་མ་ཞ་བར་དངོས་སུ་བསྟན་པའི་མཚོན་དཔེ་ཞིག་ཏུའང་འཁུམས་སོ། །
༢ དགྲ་ལྷ་དང་རླུང་རྟའི་མཆོད་བསྟོད་ལ་འཕེལ་འགྱུར་བྱུང་ཚུལ།
བླ་ཞེས་པ་ལྷའི་རྣམ་པར་འཕེལ་བའི་དཔྱད་གཞི་གསལ་བོ་ཞིག་ལག་སོན་མ་བྱུང་ཡང་། སྐབས་འགར་ལྷ་ཞེས་པའི་གོ་བ་དང་གཅིག་མཚུངས་སུ་གནས་པ་དཔེར་ན། ཞང་གི་ལྷ། ཕྱྭ་ཡི་ལྷ། རླུང་ལྷ། ཕྲག་ལྷ། སྟེང་གི་ལྷ་བཅས་ལ། ཞང་གི་བླ། ཕྱྭ་ཡི་བླ། རླུང་གི་བླ། ཕྲག་གི་བླ། སྟེང་གི་བླ་ཞེས་སྲིད་པ་སྤྱི་མདོ་ལས་གསལ་བ་དང་། གཞན་ཡང་ཡབ་ལྷ་བདལ་དྲུག་གི་མཚན་ལའང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་དང་སྲིད་པ་རྒྱུད་ཀྱི་ཁ་བྱང་གཉིས་ལས་ཡབ་བླ་བདལ་དྲུག་ཅེས་བཀོད་པ་དང་། དགྲ་ལྷ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ཡང་དགྲ་བླ་ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་དཔེར་ན། དགྲ་བླ་དཔང་བསྟོད་དང་དགྲ་བླའི་གཡང་ལེན། དགྲ་བླ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ཀ་འཛུག་ལག་ལེན་དཔག་བསམ་འཁྲི་ཤིང་སོགས་དཔེ་གཞུང་མང་པོ་ཞིག་མཆིས་ལ། ད་དུང་ཡིག་རྙིང་མང་པོ་ནས་འདི་དང་འདྲ་བའི་ཚིག་དུ་མ་འབྱུང་བས་གནའ་བོའི་དུས་སུ་ལྷ་དང་བླ་གཉིས་གོ་བ་གཅིག་གྱུར་དུ་གནས་པ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པར་སྙམ།
རུས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་གི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ས་ཁོངས་དང་བདག་དབང་གི་འཕྲོག་རྩོད་ཕྱིར་གཡུལ་འགྱེད་དམག་འཐབ་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་སྤེལ་བ་ཞིག་ཡིན་པས། དམག་འཁྲུག་གི་དམིགས་ཡུལ་དང་རང་ཕྱོགས་ཀྱི་འདོད་བློ་སྐོང་ཆེད་དགྲ་ལྷར་གསོལ་མཆོད་བྱེད་པའི་སྲོལ་བྱུང་ལ། ཇི་ལྟར་གསོལ་བའི་ཚུལ་རྣམས་ནི། དགྲ་ལྷའི་ཀྭ་འཛུགས་རྡོ་རྗེ་ཕ་ལམ་ལས། ལྷ་དབང་རྒྱ་བྱིན་དགྲ་ལྷ་དང་།། ལྷ་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་ལྷ་ཏེ་(སྟེ)།། དེ་རིང་མི་ཡི་ལུས་ལ་བཀོད།། ལྷ་ཀླུ་མི་གསུམ་ལ་སོགས་པའི།། སྨྲ་མཁས་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་ལྷ་ཏེ་(སྟེ)།། དེ་རིང་མི་ཡིས་ངག་ལ་བཀོད།། འཇམ་དཔལ་ཀོང་ཙེ་འཕྲུལ་རྒྱལ་དེས།། བསྔགས་པའི་དགྲ་ལྷའི་ཐུགས་འཆར་སྒོ།། དེ་རིང་མི་ཡི་སེམས་ལ་བཀོད།། ཅེས་དང་། ཁྲབ་ལ། ཀྱེེ་དགྲ་ལྷ་འཁོར་བཅས་སྙན་གསོན་ཅིག། ཁྱེད་རྣམས་མཆོད་པའི་བྱིན་རླབས་ཀྱིས།། རྒྱུ་སྦྱོར་ཡོན་གྱི་བདག་པོ་ཡི།། གྱོན་པའི་ཁྲབ་ཆེན་དམུ་ལུགས་ཀྱི།། ཁྲབ་སྟོད་གོང་བ་འཕུ་དོང་ལ།། མི་ཕུག་སྲ་བརྟན་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། རྐེད་པ་མཐུ་བ་གཤམ་སྐོར་ལ།། མི་ཆོད་མི་བཤིག་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། ཕྱི་ནང་བར་གསུམ་ཐམས་ཅད་ལ།། ཚེ་ལྷ་སྲོག་ལྷའི་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། སྲོག་སྐྱོབས་ལུས་ནི་སྲུང་བར་མཛོད།། རྨོག་ལ། ཀྱེེ་དགྲ་ལྷ་འཁོར་བཅས་སྙན་གསོན་ཅིག། ཁྱེད་རྣམས་མཆོད་པའི་བྱིན་རླབས་ཀྱིས།། རྒྱུ་སྦྱོར་ཡོན་གྱི་བདག་པོ་ཡི།། གངས་རིའི་མདོག་ལྡན་དབུ་རྨོག་ལ།། འགོ་བའི་ལྷ་ལྔའི་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། རྨོག་གི་ཕྱོགས་བཞི་དབུས་ལྔ་ལ།། རྒྱལ་བ་རིགས་ལྔའི་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། རྨོག་གི་བྱིལ་ཏོག་རྨོག་འཕྲུ་ལ།། སེམས་དཔའ་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། རྨོག་གི་སྟོད་སྨད་ཐམས་ཅད་ལ།། ཁ་འཛིན་རྒྱབ་རྟེན་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། སྲུང་སྐྱོབ་མཛོད་ཅིག་རཀྵ་ཧཱུཾ།། མདུང་ལ། ཀྱེེ་དགྲ་ལྷ་འཁོར་བཅས་×།། ཁྱེད་རྣམས་མཆོད་པའི་×།། རྒྱུ་སྦྱོར་ཡོན་གྱི་×།། མདུང་ལ་དགྲ་ལྷ་×།། མདུང་རྩེ་གནམ་དུ་བསྟན་པ་ལ།། ལྷ་དམག་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། བ་དན་བར་སྣང་བཀང་བ་ལ།། གཉན་དམག་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་×།། མདུང་སྐེད་སྲ་བའི་འཆང་བཟུང་ལ།། བསམ་དོན་འགྲུབ་པའི་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། མདུང་སྟིང་ས་ལ་གཏད་པ་ལ།། ཀླུ་དམག་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་×།། རྣོ་ངར་འཇོམས་པས་དགྲ་སྡེ་ཆོམས།། མདའ་ལ། ཀྱེེ་དགྲ་ལྷ་འཁོར་བཅས་×།། ཁྱེད་རྣམས་མཆོད་པའི་×།། རྒྱུ་སྦྱོར་ཡོན་གྱི་×།། གཡས་གཡོན་མདའ་མོ་རྒོད་སྒྲོ་མ།། སྟོང་ལ་ཚེ་འཛིན་དགྲ་ལྷ་×།། སྒྲོ་ལ་རླུང་ཤུགས་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། སྨྱུག་ལ་ལྡེམས་མྱུར་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། ཚིག་ལ་ཆད་མེད་དགྲ་ལྷ་×།། མདེའུའི་རྩེར་ཐོག་ཆེན་དགྲ་ལྷ་×།། དགྲ་སྡེ་ཐམས་ཅད་ཆེམས་(ཆམ)ལ་ཕོབས།། གཞུ་ལ། ཀྱེེ་དགྲ་ལྷ་འཁོར་བཅས་སྙན་×།། ཁྱེད་རྣམས་མཆོད་པའི་×།། རྒྱུ་སྦྱོར་ཡོན་གྱི་×།། གཞུ་མོ་མཆོག་དཀར་འོད་ཆེན་ལ།། སྲ་མཉེན་འཛོམས་པའི་དགྲ་ལྷ་བཀོད།། རྐེད་ཀྱི་འཆང་བུ་མཐེབ་ཆེན་ལ།། བརྟན་ཅིང་མཁྲེགས་པའི་དགྲ་ལྷ་×།། གཞུ་རྒྱུད་གསང་བའི་འདྲིལ་ལམ་ལ།། གྲུམ་ལྷོད་ཆད་མེད་དགྲ་ལྷ་×།། ཡོ་དྲང་ཁས་དྲག་མ་ཞན་ཅིག། འཁྱོགས་འཐེན་གས་ཆག་མ་བཏང་ཅིག། དགྲ་སྙིང་ཁས་ལ་དགྲ་སྲོག་ཆོད།། རྟ་ལ། ཀྱེེ་དགྲ་ལྷ་འཁོར་×།། ཁྱེད་རྣམས་×།། རྒྱུ་སྦྱོར་ཡོན་×།། ཅང་ཤེས་རྟ་ཕོ་མྱུར་མགྱོགས་ཀྱི།། བང་ལ་རླུང་ལྷའི་དགྲ་ལྷ་×།། ཕྲུམ་ཕྲུམ་ཟེ་བ་ལྷུ་ཚིག་སྟོད།། ལྷ་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་ལྷ་×།། དཔུང་བ་རྔ་མ་ལྷུ་ཚིག་རྐེར།། བར་སྣང་གཉེན་གྱི་དགྲ་ལྷ་×།། རྨིག་པ་སྨད་ཀྱི་ལྷུ་ཚིག་ལ།། ཀླུ་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་ལྷ་×།། མིག་ལ་རྣོ་མཐོང་དགྲ་ལྷ་×།། རྣ་བར་རྣ་གསང་དགྲ་ལྷ་×།། རྐང་ལག་བང་མགྱོགས་དགྲ་ལྷ་×།། རྟ་རྒྱུག་དཔུང་བ་མ་ཕུད་ཅིག། ཆད་ལྷོད་ངལ་དུབ་མེད་པར་མཛོད།། ཕར་རྒྱུག་དགྲ་ཁམས་ཐལ་བར་རློག ། ○19ཅེས་གྱོད་དང་ཁ་མཆི་བྱུང་ན་གྱོད་པའི་ངག་སྒོ་ཡངས་ལ་སེམས་ཀྱི་འཆར་སྒོ་མྱུར་བ། དམག་འཐབ་ཀྱི་མཁོ་ཆས་གཙོ་བོ་འཁྲབ་དང་རྨོག་གིས་རང་ལུས་སྲུང་བ། མཚོན་ཆ་མདུང་གི་རྣོ་ངར་དང་མདའ་གཞུ་ལ་འཁྱོགས་འཐེན་གས་ཆག་མ་བྱུང་བར་དགྲ་སྲོག་ཆོད་པ། ཞོན་པ་རྟ་མཆོག་ཕར་རྒྱུག་གིས་དགྲ་ཁམས་ཐལ་བར་རློག་པ་བཅས་བསམ་དོན་འགྲུབ་པའི་དགྲ་ལྷའི་ཚོགས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་བཟུང་སྟེ་གཡུལ་ལས་རྒྱལ་བའི་རེ་སྨོན་མཚོན་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་བ་རིགས་ལྔའི་དགྲ་ལྷ་དང་སེམས་དཔའ་ཡོངས་ཀྱི་དགྲ་ལྷ་བཀོད་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ལས་གནའ་བོའི་དད་མོས་ལས་བྱུང་བའི་དམག་འཁྲུག་གི་ཆོ་ག་འདི་ལ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསམ་བློའང་མཉམ་གསེས་བྱས་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ།
《སྒྲ་བླའི་གོ་མཚོན་སྣ་དགུ་ཡོན་བདག་ལ་འགོད་ཚུལ་》ལས། ཀྱེེ་དགྲ་ལྷ་གཉན་པོ་འཁོར་བཅས་ལ།། མཆོད་གཏོར་ཕུད་བའི་བྱིན་རླབས་ཀྱིས།། བདག་ཅག་དཔོན་སློབ་ཡོན་མཆོད་རྣམས།། ཕ་རོལ་དགྲ་ལ་འཐབ་ཙ་ན།། དགྲ་བོ་ངར་མའི་དོན་སྙིང་ཕྱུངས།། དགྲ་རྟ་མགྱོགས་པའི་དཔུང་བ་ཆོག། དགྲ་མཚོན་རྣོན་པོའི་རྐེད་ནས་ཆོད།། དགྲ་དཔུང་ཐལ་བའི་རྡུལ་དུ་རློགས།། དཔའ་དང་རྒྱལ་ཁ་རང་ལ་བྱིན།། གྱོད་དང་ཕམ་ཁ་དགྲ་ལ་ཕོབས།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་དགྲ་ལྷ་ཞེས་པ་ནི་དམག་འཁྲུག་ལ་མགོན་སྐྱབས་བྱེད་པའི་གདོད་མའི་ལྷ་ཞིག་གི་མིང་སྟེ་དགྲ་ལྷའམ་དགྲ་བླ་བཅུ་གསུམ་ཞེས་པའི་དབྱེ་བ་འདྲེན་ཚུལ་ཡོད་པ་དང་། ངག་རྒྱུན་ཏུ་ཕོ་ལྷ་དང་དགྲ་ལྷ། མོ་ལྷ་དང་ཟས་ལྷ་ཞེས་བརྗོད་པ་ལས་གནའ་དུས་ཕོ་ཡིན་ན་དམག་ལ་འགྲོ་དགོས་པ། དམག་ལ་སོང་ན་དགྲ་ལྷའི་དཔུང་གིས་སྐྱོབ་པ། མོ་ཡིན་ན་ཟས་གཡོ་སྐོལ་ལ་མཁས་པ་ལས་དམག་འཁྲུག་ལ་ཞུགས་མི་དགོས་པར་མཚོན་པ་དང་། རི་སྒང་མཐོ་ས་ནས་བསང་དུད་དང་འགྲོགས་ནས་རླུང་རྟ་མཁའ་ལ་སྤུར་སྐབས་“ཀི་སྭོ། ལྷ་རྒྱལ་ལོ། ”ཞེས་ངར་སྐད་སྒྲོགས་པ་ཡང་ཕོ་སྐྱེས་ཡིན་ལ། ལྷ་རྒྱལ་ལོ་ཞེས་དགྲ་ལྷའི་དཔུང་གིས་སྐྱོབ་ནས་དགྲ་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་འབོད་དོན་འདིར་དམག་འཁྲུག་དང་འབྲེལ་བའི་བསམ་དོན་ཞིག་གསལ་བར་མཚོན་པ་རེད།
དཔྱད་གཏམ་སྤེལ་མཁན་ལ་གསལ་བརྡ།